Vitiligo (Ala Hastalığı): Nedenleri, Mekanizması ve Tedavi Yöntemleri
Vitiligo, ciltte beyaz lekelerin oluşmasına neden olan bir cilt hastalığıdır. Bu yazıda, vitiligonun nedenleri, oluşum mekanizması ve tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Vitiligo, karmaşık bir yapıya sahip olup tedavisi de oldukça çeşitlilki gösterir. Bu nedenle, hastalığın kök nedenlerini anlamak ve doğru tedavi yöntemlerini uygulamak büyük önem taşır.
Vitiligo Nedir?
Vücudumuzda, cilde rengini veren melanin pigmentini üreten melanosit adı verilen hücreler bulunur. Vitiligo, bu melanositlerin hasar görmesi veya melanin üretiminin azalması sonucu ortaya çıkar. Bu durumda, ciltte beyaz lekeler meydana gelir.
Vitiligonun Nedenleri
Vitiligonun oluşumunda birden fazla faktör rol oynar. Bu faktörler şunlardır:
Stres: Stres, bağışıklık sistemini etkileyerek vitiligo oluşumunu tetikleyebilir.
Toksinler ve Ağır Metaller: Vücutta biriken toksinler ve ağır metaller (civa, kurşun, kadmiyum gibi) melanositleri etkileyebilir.
Anemi (Pernisyöz Anemi): B12 vitamini eksikliği ile ilişkili anemi, vitiligo riskini artırır.
Otoimmün Hastalıklar: Haşimato, diyabet, Crohn gibi otoimmün hastalıklar vitiligo ile ilişkilendirilebilir.
Enfeksiyonlar: Bazı bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonları vitiligo oluşumuna neden olabilir.
Güneş Işınları: Aşırı güneşe maruz kalma, melanositleri hasara uğratabilir.
Vitiligonun Oluşum Mekanizması
Vitiligonun oluşumunda birkaç temel mekanizma rol oynar:
Tirozinaz Enzimi: Melanin üretiminde görev alan tirozinaz enzimi, bakır ile çalışır. Bu enzimin az çalışması veya inhibe olması, melanin üretimini azaltır ve vitiligo oluşumuna neden olur.
Bakır Eksikliği: Bakır, tirozinaz enziminin çalışması için gereklidir. Ağır metaller (civa, kurşun gibi) veya yüksek doz çinko ve demir takviyeleri, bakırın emilimini engelleyerek vitiligo riskini artırır.
B12 Vitamini Eksikliği: Pernisyöz anemi (B12 eksikliği) vitiligo ile ilişkilidir. B12 eksikliği, eritrosit üretimini azaltır ve bu durum vitiligo riskini artırır.
Nöral Teori: Melanositler, nöral krest hücrelerinden köken alır. Sinir sistemi ile ilgili enfeksiyonlar (sitomegalovirüs gibi) vitiligo oluşumunu tetikleyebilir.
Otoimmün Tepkiler: Bağışıklık sistemi, melanositlere saldırarak melanin üretimini engelleyebilir. Bu durum, otoimmün bir tepki olarak değerlendirilir.
Vitiligo Tedavi Yöntemleri
Vitiligo tedavisi, hastalıığn nedenlerine ve şiddetine göre değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
1. Bitkisel Yağ Karışımı
Bakuchiol (Babchi) Yağı
Berberis Vulgaris (Karamuk) Yağı
Çörek Otu Yağı
Kuşburnu Çekirdeği Yağı
Bu yağlar, 3:2:1:1 oranında karıştırılarak vitiligo olan bölgelere akşam güneş battıktan sonra uygulanır. Bu karışım, melanin üretimini artırır ve bağışıklık tepkisini normalleştirir.
2. Antioksidanlar
Glutatyon: 1500 mg/gün
Selenyum: 80-130 mg/gün
Vitamin E: Krem olarak sabah uygulanır.
Koenzim Q10: 100 mg/gün
Benfotiamin: 300 mg/gün
3. Beslenme
Vitiligo hastalarının tüketmemesi gereken besinler:
Süt ve süt ürünleri
Asitli içecekler (kola, gazoz gibi)
Paketli gıdalar (E kodlu katkı maddeleri içerenler)
Sosis, salam, sucuk, ketçap, mayonez
Yeşil çay, havuç, esmer pirinç, ceviz, çilek, mantar, sumak, karamürver, soya fasulyesi
Ton balığı, hamsi, dip balıkları, midye, sardalya
4. İlaçlar
Takrolimus ve Pimekrolimus İçeren Kremler: Bu kremler, hekim kontrolünde belirli bir süre kullanılır.
5. Güneş Işınları
Güneş ışınları, vitiligo alanlarını artırabilir. Özellikle 15 Nisan – 15 Ekim tarihleri arasında sabah 10.30 ile öğleden sonra 16.30-17.00 arasında güneşten korunmak gerekir. Mecbur kalındığında 50 faktörlü güneş kremi kullanılmalıdır.
Sonuç
Vitiligo, karmaşık bir yapıya sahip olup tedavisi multifonksiyonel bir yaklaşım gerektirir. Tedavi süreci ortalama 8 ay sürer ve kurallara uyulduğunda başarılı sonuçlar alınabilir. Vitiligo tedavisinde, semptomları baskılamak yerine hastalığın kök nedenlerini bulmak ve bu nedenleri ortadan kaldırmak esastır. Ayrıca, hekim kontrolü olmadan bakır takviyesi gibi uygulamalardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
Vitiligo, sadece ciltte beyaz lekeler oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda saç beyazlaması, görme, işitme ve koku alma sorunlarına da sebep olabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri büyük önem taşımaktadır.
